4 kiểu kiến trúc truyền thống của Trung Quốc

Kiến trúc cổ đại Trung Quốc là một hệ thống nghệ thuật độc đáo có lịch sử lâu dài nhất, phân bố địa vực rộng lớn nhất, phong cách rõ rệt nhất trên thế giới. Kiến trúc Trung Quốc có ảnh hưởng trực tiếp đối với kiến trúc cổ Nhật, Triều Tiên và Việt Nam. Thậm chí, sau thế kỷ 17, kiến trúc Trung Quốc còn ảnh hưởng tới kiến trúc Châu Âu.

Theo các chuyên gia, kiến trúc truyền thống của Trung Quốc thường rất quy củ và mỗi công trình là một tác phẩm nghệ thuật bắt nguồn từ thực tiễn đời sống tuân theo nguyên tắc hợp phong thủy và bố cục thuận theo âm dương ngũ hành.

Dưới đây chính là 4 kiến trúc truyền thống của Trung Quốc.

1. TỨ HỢP VIỆN (Siheyuan)

Phong cách đầu tiên trong 4 kiểu kiến trúc truyền thống của Trung Quốc phải nhắc đến Tứ hợp viện.

Đây là nhà ở của một gia đình với nhiều thế hệ cùng chung sống phổ biến của người Trung Quốc cổ. Khoảng cách giữa các ngôi nhà tứ hợp viện tạo nên các ngõ hẻm gọi là hồ đồng (hutong), và hình thành nên các con đường lưu thông trong thành phố.

Giữa các thành viên gia đình cũng như nhà ở của họ được sắp xếp theo một trật tự nghiêm ngặt. Cụ thể: Nhà chính hay nhà trên là nhà ở của chủ hộ và cũng là trung tâm tụ họp của cả gia đình. Con gái trong nhà sẽ ở trong những căn phòng nằm xa đường phố nhất. Người hầu sẽ ở trong các phòng phụ. Mái nhà được thiết kế nhô ra ngoài để che nắng giúp tạo bóng mát cho khoảnh sân, tương tự như phòng khách, khoảnh sân này cũng là không gian ngoài trời riêng tư để các gia đình quây quần.

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, tứ hợp viện Bắc Kinh thường là nơi sinh sống của nhiều gia đình, điều này rất bất tiện bởi tứ hợp viện truyền thống không cao quá hai tầng.

Xem ngay Những công trình kiến trúc độc đáo của Trung Quốc

2. THỔ LÂU (Tulou)

Những “thổ lâu” độc đáo này chính là đặc trưng của vùng Đông Nam của tỉnh Phúc Kiến,. Đây cũng là 1 trong 4 kiểu kiến trúc truyền thống Trung Quốc.

Thổ lâu thực chất là những ngôi nhà bằng đất của người Khách Gia (Hakka), thường được thiết kế và xây dựng từ thế kỷ thứ 12 đến thế kỷ 20. Mỗi nhà cấu trúc dạng thổ lâu có thể chứa người của cả một gia tộc lên đến hàng trăm và nó hoạt động như một ngôi làng nhỏ với không gian mở rộng rãi dành cho các hoạt động cộng đồng ở bên trong.

Để xây dựng thổ lâu, người ta kết hợp giữa đất và xà gỗ để tạo nên những bức tường dày, hình trụ, có chiều cao tầm từ 3 đến 5 tầng. Mỗi thổ lâu chỉ có một lối vào duy nhất ở tầng một và không hề có cửa sổ. Ban công, cửa ra vào và các không gian mở đều hướng vào bên trong của thổ lâu nhằm tối ưu việc bảo vệ cư dân khỏi nguy hiểm tiềm ẩn từ bên ngoài.

Không giống như cấu trúc phân chia nơi ở theo thứ bậc của tứ hợp viện, cư dân sinh sống trong thổ lâu được phân bố bình đẳng. Chính hình dạng vòng tròn của thổ lâu cũng phản ánh việc đề cao giá trị cao cộng đồng này. Năm 2008, tập hợp 46 thổ lâu đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới.

3. DIÊU ĐỘNG (Yaodong)

Nếu như khu vực Đông Nam ưa chuộng kiến trúc thổ lâu thì người dân các tỉnh miền Bắc Trung Quốc lại thích thú với kiểu kiến trúc mang tên “Diêu động”. Kiến trúc Diêu động phổ biến nhất tại tỉnh Thiểm Tây.

Diêu động thực chất là những ngôi nhà trong hang, sử dụng đất lấy từ sườn đồi như vật liệu cách nhiệt để điều chỉnh nhiệt độ, giúp mát mẻ vào mùa hè và giữ ấm vào mùa đông.

Các ngôi nhà có thể được tạo nên bằng cách đục trực tiếp vào sườn đồi hay đào xuống đất để tạo ra một nơi cư trú dưới lòng đất. Bên cạnh đó, người ta cũng có thể xây dựng Diêu động độc lập bằng gạch tự đóng. Nhiều ngôi nhà được xây dựng san sát nhau tạo thành một ngôi làng gồm nhiều cấp và là nơi sinh sống của một thị tộc hoặc gia đình mở rộng.

Khi ngày càng nhiều thanh niên rời làng đến các thành phố lớn để tìm việc làm, ngày càng ít cư dân sinh sống trong diêu động. Tuy nhiên, thập niên vừa qua đã chứng kiến nhiều nghiên cứu đánh giá cao về lợi ích kinh tế và môi trường của cuộc sống ở diêu động, và các tổ chức phi chính phủ (NGOs) đã gặt hái được nhiều thành công trong việc xây dựng và tiếp thị các nhà ở kiểu mới với kiến trúc xanh và các chọn lựa nhà ở tối ưu.

4. THẠCH KHỐ MÔN (Shikumen)

Khác với tứ hợp viện, thổ lâu và diêu động – những nơi cư ngụ đã tồn tại hàng thiên niên kỷ, thạch khố môn của Thượng Hải là di tích của đầu thế kỷ 20 - khi người Pháp mang theo văn hóa phương Tây đến pha trộn với phong cách kiến trúc của thành phố này.

Đúng như tên gọi, nhà thạch khố môn được làm từ gỗ và gạch. được đặt liền kề nhau với độ cao không quá ba tầng. Các dãy nhà tạo nên các con hẻm yên tĩnh. Ngôi nhà tương đối nhỏ và người dân nơi đây thường dành phần lớn thời gian ở ngoài con hẻm để làm mì sợi, giặt quần áo, chơi bài và uống cà phê. Đây cũng là một lối sống rất riêng của người Thượng Hải.

Nhà theo phong các thạch khố môn có cổng làm bằng đá, trên cánh cổng thường có chiếc vòng sắt cỡ lớn dùng để gõ cửa, chiếc cổng được trang trí hoa văn và gắn hoa theo phong cách nghệ thuật Deco, các họa tiết hình học biểu thị cho Thời đại nhạc Jazz (Jazz Age) của Thượng Hải.

Mặc dù 60% cư dân của thành phố Thượng Hải sống trong các tòa nhà thấp tầng, nhưng gần đây, nhà nước đã giải tỏa nhiều khu nhà thạch khố môn để lấy mặt bằng xây dựng chung cư cao tầng, đổi lại, người dân được nhận tiền đền bù hoặc một căn hộ mới trong các tòa chung cư đó. Tất nhiên, điều này sẽ khiến cuộc sống vỉa hè, một nét truyền thống của người Thượng Hải không còn phù hợp.

Đối với một người dân bình thường, việc ngăn cản hay trì hoãn sự biến mất của thạch khố môn dường như là điều không thể. Tuy vậy, các dự án như Shanghai Street Stories của Sue Anne Tay và Cardboard Thạch Khố Môn của Richard Liwei Huang vẫn đang cố gắng lưu giữ những ký ức và thiết kế nhà ở dựa trên các tài liệu và câu chuyện kể về người Thượng Hải xưa.

Chuyên mục Văn hóa Trung Quốc của Du học Nguyên Khôi đã giới thiệu với bạn 4 kiến trúc truyền thống của Trung Quốc. Hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về đất nước Trung Quốc.

Nếu có bất cứ băn khoăn, thắc mắc gì về Trung Quốc, du học Trung Quốc hoặc học bổng du học Trung Quốc thì đừng ngần ngại mà nhắn tin ngay fanpage DU HỌC NGUYÊN KHÔI hoặc gọi ngay 0983.947.269 - 0965.055.855 để được tư vấn và hỗ trợ.

Nguyên Khôi – Nâng tầm tri thức

==============================================================

Mọi thắc mắc cần hoặc ý kiến đóng góp cho chúng tôi vui lòng liên hệ:

DU HỌC & TIẾNG TRUNG NGUYÊN KHÔI

Add: Liền kề C9, Pandora 53 Triều Khúc, Thanh Xuân, Hà Nội

Hotline: 0965.055.855 – 0983.947.269 – 0965.115.155